(Ημερίδα για την Ψυχική Υγεία – Άμφισσα 12/1997)
Συγγραφέας: Αθηνά Φραγκούλη
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΙΑΤΡΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΦΩΚΙΔΑΣ
(Ημερίδα για την Ψυχική Υγεία - Άμφισσα 12/1997)
Συγγραφέας: Αθηνά Φραγκούλη
Το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών & Ενηλίκων στο Νομό Φωκίδας προσφέρει υπηρεσίες σε άτομα, οικογένειες, εκπαιδευτικού, σχολεία, σε συνεργασία με τα ασφαλιστικά ταμεία.
Η προσέγγιση είναι ολιστική και διεπιστημονική.
Προσφέρονται:
Παιδοψυχιατρική Διερεύνηση
Ψυχολογική Εκτίμηση (τεστ)
Λογοθεραπεία
Αντιμετώπιση Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών
Εργοθεραπεία
Συμβουλευτική Γονέων
Ομάδες Γονέων
Παιδότοποι
Σεμινάρια Εκπαιδευτικών
Þ Ενημέρωση που αφορά στην Ψυχική Υγεία του Παιδιού και της Οικογένειας
Οργανώνονται σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς και προσφέρονται οι υπηρεσίες για πρακτική εξάσκηση μεταπτυχιακών σπουδαστών.
Για το Νομό Φωκίδας, θα σας πω μια ιστορία, την ιστορία μας. Θα σας πω πώς ο πληθυσμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του Ιατροπαιδαγωγικού Τμήματος της Κινητής Ψυχιατρικής Μονάδας Φωκίδας.
Συνήθως, όταν λέμε Κέντρα Ψυχικής Υγείας και Ιατροπαιδαγωγικές Μονάδες, αναφερόμαστε σε υπηρεσίες που στεγάζονται σ΄ ένα κτίριο, οι ειδικότητες έχουν τα γραφεία τους και βλέπουν τα περιστατικά, τις οικογένειες, τα παιδιά που έρχονται για να ενημερωθούν. Καμιά φορά μπορεί να υπάρχει η συνεργασία με τα σχολεία κι αυτό συνήθως επειδή απαιτείται από τις ανάγκες του παιδιού που φοιτά στο σχολείο. Αυτές οι υπηρεσίες ονομάζονται Ιατροπαιδαγωγικά ή/και Παιδοψυχιατρικά Κέντρα ή Ιατροπαιδαγωγικοί Σταθμοί και προσφέρουν υπηρεσίες για το ζευγάρι, το παιδί , τον έφηβο. Οι Ιατροπαιδαγωγικές υπηρεσίες μπορεί να προσφέρονται με τη μορφή Κινητής Μονάδας , Κέντρα Ημέρας, Ξενώνες, Παιδοψυχιατρικός Τομέας στο γενικό Νοσοκομείο, υπηρεσίες για τον έφηβο.
Όταν ξεκίνησε η Κινητή Ψυχιατρική Μονάδα το φθινόπωρο του 1981, στόχος ήταν να σταματήσει την εισαγωγή ατόμων με οξείες ψυχιατρικές καταστάσεις, στα δημόσια ή ιδιωτικά Ψυχιατρεία της χώρας.
Ξεκινήσαμε με την Αγωγή Κοινότητας . Όταν λέμε Αγωγής Κοινότητας εννοούμε ότι σεβόμενοι την κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου ξεκινάμε και συνεχίζουμε έναν διάλογο με μορφή κυρίως συζητήσεων με τον πληθυσμό , με τους γιατρούς, τους
Δήμους και τις Κοινότητες, τους εκπαιδευτικούς, τους ιερείς, τους αστυνομικούς, τους γονείς, τους εφήβους, σε θέματα ψυχικής υγείας.
Τι είναι η Κινητή Μονάδα, τι θα προσφέρει ; Τι ανάγκες έχει ο πληθυσμός , τι σημαίνει «τρέλα» , τι σημαίνει ψυχίατρος, ψυχολόγος, λογοπεδικός. Αυτά είναι ορισμένα από τα θέματα που συζητιούνται και απομυθοποιούνται.
Οι χώροι που κάνουμε αυτές τις συζητήσεις ήταν και είναι τα κοινοτικά καταστήματα, τα σχολεία, τα πολιτιστικά κέντρα και κυρίως τα καφενεία όπου βρίσκουμε τους ανθρώπους και κουβεντιάζουμε για τους καθημερινούς προβληματισμούς. Έτσι και εμείς μαθαίνουμε το τόπο και τον τρόπο ζωής.
Αυτές οι συζητήσεις μας, από το ξεκίνημα έδειξαν ότι υπήρχαν πολλές ανάγκες, όχι μόνο στους ενήλικες αλλά και στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό του νομού. Δεν μπορούσαμε να πούμε ότι εμείς ήρθαμε εδώ μόνο για τα άτομα που αντιμετωπίζουν οξείες ψυχιατρικές καταστάσεις, παρόλο που το κράτος χρηματοδοτούσε το πρόγραμμα καλύπτοντας μόνο τα έξοδα διαβίωσης.
Γιατί είναι τόσο συνδεδεμένα η αγωγή κοινότητας και οι ιατροπαιδαγωγικές υπηρεσίες; Διότι το μικρό παιδί είναι χωρίς προκαταλήψεις. Πηγαίνοντας στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο ή παίζοντας με τα άλλα ειδικές ανάγκες είναι άνθρωποι σαν κι εμάς με τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις.
Η Κινητή Μονάδα είναι για όλο τον πληθυσμό. Μακάρι κάθε νομός να είχε τη δική του Κινητή Μονάδα.
Η Φωκίδα είναι ένα πολύτιμο παράδειγμα όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη . Έχουμε υποχρέωση να τη διατηρήσουμε.
Ευχαριστώ
Αθηνά Φραγκούλη
-----------------------------------------------------
ΥΓ. Δεν μπορούσαμε να το κάνουμε. Κυρίως συναισθηματικά αλλά και πραγματικά. Όπως λέει και ο κος Σακελλαρόπουλος, για να ξαναστήσεις Ιατροπαιδαγωγική Μονάδα με την υποδομή που έχουμε δημιουργήσει στη Φωκίδα, θα χρειάζονταν άλλα είκοσι (20) χρόνια.
Οπότε τι κάναμε ;
Ζητήσαμε από τους γονείς να συνεργαστούν με τα ασφαλιστικά ταμεία και να πληρώνουν τις συνεδρίες. Όσοι γονείς δεν είχαν ταμεία, συνεχίσαμε να τους βλέπουμε δωρεάν. Έτσι δημιουργήσαμε το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών & Εφήβων.
Θα ήθελα να κλείσω με ένα μήνυμα στη Νέα Γενιά.
Η Κινητή Μονάδα - το Παιδοψυχιατρικό Τμήμα είναι η δική σας Μονάδα. Την φτιάξανε οι γονείς σας με τους δασκάλους σας δουλεύοντας μαζί μας.
Η Κινητή Μονάδα έχει ανάγκη από ντόπια στελέχη. Σπουδάστε αυτά τα επαγγέλματα. Δουλέψτε στον τόπο σας με την υψηλή κουλτούρα του , με τα ωραία τοπία του, με τους ωραίους του ανθρώπους.
παιδιά, θεωρεί φυσικό εάν κάποιο παιδί είναι στο καροτσάκι , το άλλο δεν μιλάει καθαρά και γενικά διαφέρει από το ίδιο. Θα ρωτήσει γι΄αυτή τη διαφορά . Αν του εξηγηθεί χωρίς προκατάληψη, το παιδί θα το δεχθεί φυσιολογικά. Εάν δεν τα χωρίσουμε στο δημοτικό αλλά συνεχίσουμε τη συνεργασία τους σε ομάδες στην τάξη και ο δάσκαλος ενισχύει αυτή τη συνεργασία καλλιεργώντας ότι όλοι δεν ήμαστε ίδιοι αλλά ότι είμαστε ίσοι στα δικαιώματά και στις υποχρεώσεις, τότε οι διακρίσεις, ο «ρατσισμός» δεν καλλιεργείται στους μαθητές. Αυτά τα παιδιά , αυριανοί έφηβοι, θα επηρεάσουν τους ενήλικες, τους γονείς, μέσα στην επαναστατικότητά τους για τα ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες. Οι ενήλικες, συγκεκριμένα οι γονείς, είναι αυτοί που περνούνε τις προκαταλήψεις στα παιδιά. Οι γονείς που με τη σειρά τους ήταν κάποτε παιδιά, ίσως είχαν στην παρέα τους, στην τάξη τους, συμμαθητές/τριες με ειδικές ανάγκες.
΄Έτσι στο Ν.Φωκίδας μέσα σ’ αυτούς τους έξι (6) πρώτους μήνες αποφασίσαμε ότι μαζί με τον πληθυσμό εμείς θα αναπτύξουμε αυτές τις υπηρεσίες που είχε ανάγκη ο Νομός .
Να σας πω λοιπόν, πώς επηρέασε η κοινότητα στη δημιουργία και εξέλιξη της Ιατροπαιδαγωγικής Υπηρεσίας.
· Το 1982 αρχίσαμε να βλέπουμε παιδιά που μας τα παρέπεμπαν τα σχολεία ή τα έφερναν οι γονείς για να προσφερθεί λογοθεραπεία. Υπόψη, εκείνη την
εποχή οι λογοπεδικοί στην Ελλάδα ήταν τριάντα (30). Είκοσι (20) στην Αθήνα , εννέα (9) στη Θεσσαλονίκη, από μία (1) στην Πελοπόννησο, Κρήτη και Κέρκυρα και μία λογοπεδικός προσέφερε τις υπηρεσίες της και στο Νομό Φωκίδας.
Τι είναι λογοθεραπεία;
Όταν ένα παιδί ηλικίας 3 και 4 χρονών δεν έχει ακόμη μιλήσει ή μιλάει με πολλά λάθη στην σύνταξη και στην άρθρωση, όταν ένα παιδί τραυλίζει, όταν έχει κάποιες σωματικές αναπηρίες που το επηρεάζουν στο να μιλήσει, όταν στο σχολείο του παρουσιάζεται δυσλεξία, ή
Όταν ακόμη κάποιο εγκεφαλικό επεισόδιο στον ενήλικα θα του προκαλέσει προβλήματα στην επικοινωνία, όταν ένας καρκίνος θα υποχρεώσει τον ενήλικα να κάνει αφαίρεση φωνητικών χορδών, ο ειδικός που μπορεί να βοηθήσει είναι ο/η λογοθεραπευτής ή ο/η λογοπεδικός.
Συστηματοποιούνται τα σεμινάρια στους δασκάλους - καθηγητές. Γίνεται μία έρευνα για να εντοπιστούν ποια χωριά έχουν παιδιά με προβλήματα και τι είδους προβλήματα. Βάσει αυτών των αποτελεσμάτων σχεδιάζουμε τη συνεργασία μας με τα σχολεία κάνοντας επισκέψεις και υποστηρίζοντας τους εκπαιδευτικούς στο έργο τους.
Η Κινητή Μονάδα πάει σταθερά σε επτά (7) επαρχιακές πόλεις ανά 15πενθήμερο σε σταθερό χώρο και σταθερή ειδική ομάδα . Στόχος ήταν να βοηθήσει τον πληθυσμό, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, να δημιουργήσει δικές του Κινητές Μονάδες.
Πήγαμε να καλύψουμε και κάτι άλλο που όμως αποτύχαμε. Αποτύχαμε κι εμείς σαν Κινητή Μονάδα και η Κοινότητα. Θελήσαμε να φτιάξουμε μια εργασιακή δομή στο Συνεταιρισμό «Αυγερινό» για τους άνεργους έφηβους που γύριζαν από το στρατό. Δυστυχώς αντιμετωπίστηκε σαν ένα πεδίο οικονομικής εκμετάλλευσης και εξαπάτησης του Δ.Σ. του Αυγερινού, οι οποίοι ασφαλώς δεν ήταν επιχειρηματίες, αλλά θεραπευτές
· 1993 Παιδότοπος στην Άμφισσα
· 1996 Θεσμοθετείται από τη Νομαρχία, η Κινητή Διαγνωστική Ιατροπαιδαγωγική Μονάδα σε συνεργασία με την Κινητή Μονάδα, την Κοινωνική Πρόνοια, και την Β’ βάθμια Εκπαίδευση για την κάλυψη των αναγκών των μαθητών και των εκπαιδευτικών των Γυμνασίων του Νομού.
· 1997 Περικοπή του Προϋπολογισμού .
Μεγάλος Προβληματισμός.
Τι κάνουμε ; κλείνουμε τις Ιατροπαιδαγωγικές υπηρεσίες του Ν. Φωκίδας;
Ιτέα, Άμφισσα, Γαλαξίδι, σε χώρο σταθερό, σε σταθερούς χρόνους και με σταθερή ομάδα ειδικών. Επίσης, μέχρι πρότινος, υπήρχε σταθερή προσφορά ψυχιατρικών υπηρεσιών στα Κέντρα Υγείας Δίστομου και Ναυπάκτου που όμως λόγω οικονομικών περικοπών από το Υπουργείο, η Κινητή Μονάδα αδυνατούσε να συνεχίσει αυτά τα Κλιμάκια.
1992 Μέσα σε δέκα (10) χρόνια με το να μας «αιτούν» οι γονείς , οι εκπαιδευτικοί κι εμείς να δημιουργούμε τις υπηρεσίες για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες, βλέπουμε πια μια Ιατροπαιδαγωγική - Παιδοψυχιατρική υπηρεσία στο Νομό Φωκίδας που προσφέρει:
· Συμβουλευτική Οικογένειας - θεραπεία ζεύγους.
· Λογοθεραπεία
· Αντιμετώπιση Μαθησιακών Δυσκολιών
· Ψυχολογική εκτίμηση & υποστήριξη
· Ειδική Αγωγή
· Κέντρο Ημέρας
· Τμήμα Εφήβων
· Σεμινάρια - Ομάδες σε γονείς, εκπαιδευτικούς, εφήβους.
· Αντιμετώπιση Οξέων καταστάσεων και οικογενειακών κρίσεων
· Το 1984-1985 με το νόμο «περί ειδικής αγωγής» ξεκινήσαμε με το 2ο Δημοτικό Σχολείο ΄Άμφισσας την ίδρυση της φροντιστηριακής τάξης ή όπως την λέμε τώρα, ειδική τάξη .
Τι είναι ειδική τάξη;
Είναι ένα φροντιστήριο μέσα στο σχολείο. Δέχεται παιδιά που έχουν δυσκολίες στην ανάγνωση, ορθογραφία, αριθμητική. Ο/Η ψυχολόγος, ο/η λογοπεδικός, ο/η ειδικός δάσκαλος(/α) αξιολογούν, γιατί ένα παιδί μπορεί να έχει μια μαθησιακή δυσκολία και βάσει αυτού να φτιάξει ένα πρόγραμμα μαθησιακό ή και θεραπευτικό για να προλάβουν μελλοντικά προβλήματα.
Επαναλαμβάνω : Για να προλάβουν μελλοντικά προβλήματα που θα στοιχίσουν στην οικογένεια και οικονομικά και ψυχολογικά.
΄Έτσι προσπαθούμε να ευαισθητοποιήσουμε τους γονείς και να απομυθοποιήσουμε τη δουλειά του ψυχολόγου και του παιδοψυχιάτρου. Οι δύο αυτές ειδικότητες βρίσκονται στο νομό ή στα σχολεία όχι γιατί είναι «τρελά» τα παιδιά ή οι έφηβοι. Αλλά για να υποστηρίξουν τα ίδια τα παιδιά, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στην σημερινή απαιτητική κοινωνία, να τα υποστηρίξουν για να μην χρειαστεί στο μέλλον να ζητήσουν την βοήθεια ειδικών. Αλλά και αν χρειαστεί, ότι δεν είναι ένα γεγονός και μία κατάσταση ντροπής, στίγματος και καταστροφής. Η ψυχική μας υγεία χρειάζεται φροντίδα όπως χρειάζεται η καρδιά μας, τα μάτια μας, τα δόντια μας. Γιατί να μην χρειαζόμαστε φροντίδα για την ψυχή μας;
Η Ιατροπαιδαγωγική υπηρεσία έχει το χρόνο και τον τόπο να δουλέψει στο γονιό με τις ομάδες γονέων το συναίσθημα που κουβαλάει για το παιδί του. Είτε έχει ανάγκη την ειδική αντιμετώπιση , είτε είναι μαθητές σε μια τάξη που έχει παιδιά με ειδικές ανάγκες , είτε είναι στη γειτονιά που θα βγει να παίξει με άλλα παιδιά ανεξάρτητα από κοινωνικοοικονομικά κριτήρια.
Ξεκινάνε οι πρώτες ομάδες γονέων και οι ομάδες εφήβων. Επαγγελματικό Προσανατολισμό στα Γυμνάσια σε συνεργασία με τον σύμβουλο του Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Οι συναντήσεις δεν εστιάζονται μόνο στα επαγγέλματα αλλά
« τι είμαι εγώ ο έφηβος, τι θέλω από τη ζωή »
Γίνεται το Συμπόσιο Κοινωνικής Ψυχιατρικής στους Δελφούς όπου τα πρακτικά του δημοσιεύονται στα «Τετράμηνα». Καλούνται όλοι οι γύρω Νομοί και μιλούν οι συνεργάτες μας, δάσκαλοι, καθηγητές, έφηβοι για το τι σημαίνει Κινητή Ψυχιατρική Μονάδα.
· 1987 Δημιουργείται ο Παιδότοπος στην Ιτέα.
Τι είναι Παιδότοπος ;
Δραστηριότητα που αφορά κυρίως παιδιά της σχολικής ηλικίας, με στόχο την ελεύθερη δραστηριότητα των παιδιών, την προαγωγή του αυτοσχεδιασμού και της ελεύθερης έκφρασής τους, τη δημιουργική απασχόληση, αλλά κυρίως να καλλιεργήσει το ομαδικό πνεύμα της αλληλοϋποστήριξης και της συνεργατικότητας.
· 1988 Δημιουργείται το Τμήμα Εφήβων.
Τι είναι το Τμήμα Εφήβων ;
Δραστηριότητα που αφορά παιδιά που έχουν τελειώσει το Δημοτικό Σχολείο και δεν συνεχίζουν τη φοίτησή τους στο Γυμνάσιο. Στοχεύει να καλύψει κενά στους εξής τομείς :
· Μαθησιακό
· Εγκυκλοπαιδικό
· Ψυχαγωγικό
· Επαγγελματικό
· 1989-1990 Μας ζητάνε οι σχολικοί σύμβουλοι της Φθιώτιδας, συγκεκριμένα της Λαμίας, να τους υποστηρίξουμε και μαζί να δημιουργήσουμε τον Ιατροπαιδαγωγικό Σταθμό Λαμίας στα πρότυπα της Κινητής Μονάδας. Αυτή τη στιγμή συνεχίζει τη λειτουργία της αυτή η υπηρεσία.
Τι προσφέρει τώρα η Κινητή Ψυχιατρική Μονάδα στο Νομό Φωκίδας:
επτά (7) σταθερά κλιμάκια σε Λιδωρίκι, Γραβιά, Πολύδροσο, Αμφίκλεια, Δελφούς-Χρισσό, Δεσφίνα.